Fiat 500

 

Zanim przejdziemy do opisu Fiata 500 warto dokonać krótkiego wprowadzenia, przypomnieć istniejącą sytuację w produkcji samochodów w okresie, w jakim powstawała włoska ,,pięćsetka".

 Bezpośrednim poprzednikiem prezentowanego samochodu był model Fiat 500 Topolino. Powstał przed II wojną światową i był wytwarzany po jej zakończeniu. Po zniszczeniach wojennych nie wszystkich było stać na kupno samochodu, nawet tego masowego. Dlatego zainteresowanie motoryzacją indywidualną przeniosło się na pojazdy jednośladowe. W latach 1951 1954 bardzo wyraźnie wystąpiło zjawisko motoryzowania się społeczeństwa europejskiego przy pomocy jednośladów.

Szczególnie dużą popularnością cieszył się moped i skuter. Pod koniec wspomnianego okresu wycofano z produkcji Topolino, wychodząc widocznie z założenia, że biedniejsi entuzjaści motoryzacji jeżdżą  jednośladami, a bogatszym trzeba przygotować większy samochód. Rok 1955 byt przełomowy.

 W miarę zdobywania środków finansowych, wymagania odbiorców sprzętu motoryzacyjnego wzrastały. Ludzie chcieli mieć pojazd zabezpieczający ich przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi, także we Włoszech. Na szeroką skale ruszyła wówczas produkcja małych samochodów, nazywanych mikro samochodami. Zainteresowanie jednośladami zaczęło słabnąć.

Lata 1955  1960, to okres wielkiej popularności małych samochodów. Od razu zaczęto konstruować je dwojako.

Pierwsza grupa - to pojazdy, których budowa oparta została na konstrukcji motocykla tub skutera - z wykorzystaniem silnika tych pojazdów, przy czym niekiedy tylko dzięki wyglądowi zewnętrznemu można było to obudowanie motocykla nazwać samochodami.

 Drugą grupę mikro samochodów stanowiły pojazdy o kon­strukcji normalnego samochodu, lecz o zmniejszonych wymiarach Często celem obniżenia kosztów wytwarzania i ceny sprzedaży upraszczano konstrukcje samochodu do możliwych granic.

Pojawiło się we wspomnianym okresie wiele takich pojazdów, zwłaszcza w Niemczech, np. BMW Isetta z drzwiami w przedniej ścianie nadwozia, Messerschmitt, niezgrabny Fuldamobil, Heinket Kabine oraz ładniejsze pojazdy. jak Goggomobil, Lloyd LP 250 V i Zundapp Janus.

 My również mieliśmy mikro samochód, produkowano Mikrusa, rodził się następny o nazwie Smyk. Pojazdy pierwszej grupy, prymitywne, szybko straciły popularność , natomiast przez dłuższy czas utrzymywała się popularność pojazdów drugiej grupy-o konstrukcji  „normalnego", lecz mniejszego samochodu.

Doświadczony FIAT nie popełnił błędu, nie podjął produkcji obudowanego motocykla, lecz wypuścił w 1957 r. tani, maty ale niemal ,.prawdziwy" samochód. Byt to Fiat 500, samochód mniejszy od wytwarzanej od 1955 r. ,,sześćsetki", prostszy konstrukcyjnie, tańszy. dostępny dla szerszego grona odbiorców.

Fiat 500 zajmował w serwisie produkcyjnym wielkiego koncernu wyjątkową pozycje. Wytwarzano ten pojazd w bardzo dużych ilościach, w tatach 1967 - 1971, corocznie ponad 300 tysięcy sztuk.

 

 

Fiat 500F foto Z. Podbielski

 

Największą produkcję uzyskano w 1970r. - 351 477 egzemplarzy. Ostatni rok produkcji, 1975, przyniósł jeszcze 37 751 Fiatów 500. W ciągu 19 lat produkcji wyjechało z fabryki około 4 miliony tych pojazdów. Samochód ten należy do nielicznych pojazdów wyprodukowanych w największej liczbie egzemplarzy jednego modelu; do grona tego zaliczane są m.in.: Volkswagen ,,garbus", słynny Ford T, angielski Mini i Renault 4.

Popularność swą ,,pięćsetka" zawdzięczała nie tytko najniższej cenie sprzedaży wśród włoskich samochodów, ale niskim kosztom utrzymania - małe zużycie paliwa i niski podatek (we Włoszech liczony m.in. od liczby cylindrów silnika). Wśród zalet samochodu są dwie jego wady, ograniczona możliwość  przewożenia 4 osób i niska dynamika.

 

Wprowadzając w 1957 r. na rynek nową ,,pięćsetkę" FIAT podtrzymywał tradycje produkowanego od 1938 r. modelu 500 Topolino. Zachowana została koncepcja małego pojazdu ale konstrukcja wozu uległa zasadniczej zmianie.

Fiat Topolino miał nadwozie mocowane do ramy, silnik 4cy1. znajdował  się z przodu wozu i był chłodzony cieczą napęd na tylną sztywną oś Co pozostało? Mała ilość miejsca, podobne zawieszenie przednie na resorze poprzecznymi zbiornik paliwa usytuowany z przodu. W budowie nowej ,,pięćsetki" wykorzystano wiele rozwiązań z Fiata 600.

Produkowany przez wiele lat Fiat 500 poddawany byt stopniowej modernizacji. Począt­kowo miał silnik o pojemności 479 Cm3 i mocy 9,5 kw. (13 KM). Już po 3 miesiącach produkcji nastąpiła pierwsza modernizacja, zmieniono reflektory, dodano 4 listwy ozdobne biegnące pod oknami i w progach, wprowadzono kołpaki na koła.

W następnym roku produkcji (1958) podniesiono pojemność silnika do 499,5 cm3. Dalsza modernizacja dokonana w 1960 r. objęła m.in. konstrukcje ,,zwijanego" dachu, lamp pozycyjnych kierunkowskazów, wprowadzono wówczas dodatkowe oznaczenie literą D.

W roku 1965 wszedł do produkcji model F, który ma bardzo istotną zmianę w porównaniu z modelem D - zmieniono bowiem kierunek otwierania drzwi, przenosząc zawiasy z tylnej na przednią krawędź

Dalsza zmiana, to powiększenie powierzchni przeszklonej pojaz­du - zastosowano cieńsze słupki drzwiowe, podwyższono szybę przednią i wreszcie zmieniono wystrój wnętrza nadwozia. Ale ta ostatnia zmiana dotyczyła następnej wersji - Fiata 500 Lusso. Wersja ta weszła do produkcji w 1968 r. i otrzymała ponadto m.in. ogumienie radialne. Obie wersie: F i Lusso były wytwarzane do 1972 r. Byt to właśnie okres największej produkcji ,,pięćsetki"

. Ważnym momentem modernizacji Fiata 500 był 1972 r. Ukazał się jego następca, Fiat 126. ,,Pięćsetka" pozostała nadal w produkcji, choć liczba wytwarzanych samochodów malała. Otrzymał od swego następcy silnik pojemności 594 cm3 i również jego nowy kształt kół jezdnych - jest to ostatnia Wersja fiata 500 nazwana ,,Rinovata' - w skrócie 500R. Nowy silnik stosowany do napędu wersji R ma jednak mniejszą moc niż ten sam silnik Fiata 126. Osiąga moc 13,2 kw. (18 KM) przy obrotach maksymalnych 4000 obr/min, a silnik Fiata 126, 16,9 kW (23 KM) przy 4800 obr/min. W porównaniu z wersją 500F, wersja 500R ma większą prędkość maksymalną o 5 km/h, lepiej się rozpędza od 0...80 km/h; wersja F w ciągu 26,7 s. wersja R w 25,8 s. Prócz tego ,,większy" silnik zadawala się mniejszą ilością paliwa - na 100 km przy V=80 km/h spala 4,9 1/100 km, a ,,mniejszy silnik o 0,6 l/100 km więcej. Przy większych  prędkościach zużycie paliwa gwałtownie wzrasta.

 

Samochód Fiat 500 był prosty w budowie a tym samym łatwy w obsłudze. Podwozie miało tylko 2 punkty smarowania. Użytkownik nie miał zupełnie problemu z układem chłodzenia - silnik chłodzony jest powietrzem.

Powróćmy do okresu, w którym powstawała .,pięćsetka”. Mówiliśmy, ze mikro samo­chody napędzane były często silnikami motocyklowymi.

 A jaki silnik otrzymał Fiat 500?

 

  silnik samochodu Fiat 500

 

Konstrukcja tego silnika przypomina konstrukcję silnika motocyklowego.

 Nie ma on, jak klasyczne silniki samochodów, jednolitego kadłuba, który w dolnej części, czyli w tzw. skrzyni korbowej, kryje wat korbowy, a w górnej części cylindry. Skrzynia korbowa silnika Fiata 500 jest oddzielnym elementem wykonanym metodą odlewania ze stopu aluminium z dodatkami zwiększającymi wytrzymałość mechaniczną. Znajdują się w niej: wat korbowy i wałek rozrządu.

 Przy zewnętrznej, czołowej ścianie skrzyni korbowej osłonięte oddzielną pokrywa, pracują dwa koła zębate - łańcuchowe oraz łańcuch napędu rozrządu od wału korbowego. Do skrzyni korbowej mocowane są dwa oddzielne cylindry typu motocyklowego. Są one odlane z żeliwa i mają użebrowania zapewniające dobre odprowadzenie ciepła.

Cylindry mają nie tylko dokładnie obrobioną gładź zewnętrzną współpracującą z tłokami, lecz także dokładnie są wykonane powierzchnie styku cylindra - dolna ze skrzynią korbową i górna z głowicą. Gwarantuje to dokładne przyleganie uszczelek i szczelność silnika.

 W użebrowaniach obu cylindrów wywiercone są pionowe otwory - cztery w jednym cylindrze, przez które przechodzą długie śruby dwustronnie gwintowane. Dolne części śruby są wkręcone w skrzynie korbową, a górna ich część łączy się z głowicą. Za pomocą tych długich śrub połączone są razem trzy podstawowe elementy silnika; skrzynia korbowa, cylindry oraz głowica. Jednolitym (dla obu cylindrów) odlewem ze stopu aluminium jest głowica, podobnie bogato użebrowana, jak cylindry, celem odprowadzenia ciepła. Praca silnika odbywa się przy jednoczesnym ruchu tłoków w jednym kierunku, jest to układ współbieżny.

Wał korbowy odlany z żeliwa sferoidalnego podparty jest w dwóch punktach (w dwóch tulejach łożyskowych), ma dwa wykorbienia skierowane w te samą stronę. W środku pomiędzy wykorbieniami umiesz­czona jest masa wyważająca (przeciwciężar). Do przedniej części wału korbowego zamocowane jest koło tan łańcuchowe napędu rozrządu, a do tylnej części koło zamachowe.

Cały układ napędowy ,,pięćsetki” jest odwrócony w stosunku do kierunku jazdy. Patrząc od przodu pojazdu najpierw jest skrzynia biegów, a później dopiero silnik. Dwucylindrowy, górnozaworowy silnik stanowi jednolity. zwarty blok napędowy z przekładnią główną skrzynią biegów. Celem potanienia konstrukcji, dwu wałkowa skrzynia biegów nie jest synchronizowana. W miejsce synchronizatorów zastosowano prostsze konstrukcyjnie sprzęgła kłowe, które jednak nie pracują tak dobrze, jak synchronizatory, ,,zgrzytają" przy zmianie biegów.

Interesującym rozwiązaniem jest układ chłodzenia silnika. Wiemy, ze dwa indywidualne, żeliwne cylindry oraz aluminiowa głowica mają bogate użebrowania.

Obieg powietrza chłodzącego silnik sterowany jest dmuchawą. W osi dmuchawy osadzona jest prądnica, która Pośredniczy w przekazywaniu napędu paskiem klinowym od wału korbowego silnika. Dmuchawa zasysa powietrze giętkim przewodem o dużej średnicy przez otwory znajdujące się poniżej tylnej szyby samochodu. Zasysane powietrze dmuchawa kieruje do chłodzenia cylindrów i głowicy silnika oraz do chłodzenia oleju w misce olejowej. Część powietrza poprzez filtr z wymiennym wkładem kierowana jest do gaźnika.

Nagrzane powietrze od silnika może być kierowane tunelem centralnym w celu ogrzewania wnętrza nadwozia. W układzie chłodzenia silnika znajduje się termostat. Przy zimnym silniku przepustnica sterowana termostatem jest zamknięta, powietrze obmywa silnik aż do nagrzania się. Gdy temperatura powietrza zaczyna wzrastać do 70'C, termostat uchyla przepustnice, przez którą gorące powietrze jest wydalane na zewnątrz. Wadą silników chłodzonych powietrzem jest hałaśliwa praca.

W Fiacie hałas staje się szczególnie dokuczliwy dla pasażerów siedzących z tyłu, natomiast z przodu mają dostateczny komfort jazdy. Dwa indywidualne fotele przednie są wygodne mają kształt dopasowany do budowy ciała człowieka, mają regulacje pochylenia oparcia. Z tyłu. niestety, jest bardzo mało miejsca dla dwóch osób. Mogą one tam jechać tylko na niewielkie odległości, szybko się meczą. Nośność pojazdu, czyli dopuszczalne obciążenie, pozwala na przewóz czterech osób - wynosi 320 kg,

Bardzo mało miejsca jest na pomieszczenie bagażowe które znajduje się z przodu samochodu i wynosi zaledwie 30 l. Ograniczone jest stojącym pionowo, przy czołowej ścianie bagażnika, kołem zapasowym oraz znajdującym się tam również zbiornikiem paliwa o pojemności 22 dm3. Wyposażenie pomieszczenia pasażerskiego jest wystarczające, jak na pojazd tej klasy.

Dobre  przewietrzanie wnętrza, szyby w drzwiach bocznych są opuszczane mechanizm korbkowymi, otwierane są małe szybki obrotowe, tzw. fletnerki, a przednia część dachu jest wykonana z brezentu; można ją łatwo zwijać. Prowadzenie Fiata 500 jest łatwe, wóz jest stateczny przy każdej prędkości, bardzo zwrotny i wydawałoby się idealny do jazdy w mieście, niestety wadą pojazdu jest długi czas rozpędzania.